मेलम्चीको पानी : पुरानो वितरण प्रणालीले थेग्नै सकस

२३ चैत, काठमाडौं। शनिबार दिउँसोको दृश्य हो– त्यागलबाट ग्वार्कोतर्फ झर्ने सडकमा कोही सडकमै गलैंचा पखालिरहेका, कोही सडकमै राखेर कपडा धुन व्यस्त थिए। त्यसरी सडकमै लुगा–कपडा र गलैंचा धुने अवसर भने पाइप फुटेर सडकभरि बगिरहेको मेलम्चीको पानीले जुराइदिएको थियो । स्थानीय इन्द्रकुमार श्रेष्ठका अनुसार सडकबाट पानीको फोहोरा छुटेपछि त्यही मौकामा धेरैले भाँडाकुँडामा पानी भर्न पनि भ्याए । ‘खानेपानी कहिलेकाहीं मात्रै आउँथ्यो, अस्तिदेखि लगातार पानी छोडेछन्’ श्रेष्ठले भने, ‘कवाडी भइसकेको पाइपले कसरी मेलम्चीको पानी थेग्थ्यो !’

आइतबार बिहान रत्नपार्क छिर्ने गेट अगाडि सडकमै पानीका भुल्काहरू देखिए । सडकभरि पानी नै पानी थियो । वर्षामा जस्तै पानी उछिट्याउँदै सवारी साधन हुँइकिइरहेका थिए । मध्याह्नमा काठमाडौं उपत्यका खानेपानी लिमिटेड (केयूकेएल)का कर्मचारी आएर पानी बन्द गरे । तर, आसपासमा जमेको पानीका कारण साँझसम्म सडक हिलै थियो ।

वीर अस्पतालअघिको चोकमा पनि गत साताबाट लगातार सडकमा पानी रसाइरहेको छ । खानेपानीको पाइप फुटेको हो कि ढलको समस्या हो भन्ने पत्ता लागेको छैन । निरन्तर पानी निस्किएका कारण त्यहाँनेरको सडक भत्किन शुरु गरिसकेको सडक विभागका अधिकारीहरू बताउँछन् ।

रत्नपार्ककै मोडमा पनि नालाको छेउबाट पाइप फुटेर पानी बगिरहेको छ । मूल झैं फुटेर निस्केको पानी नालै–नाला भएर ढलमा पुगेको छ । पानीको मात्रा थोरै भएकाले सडकसम्म पुग्न पाएको छैन ।

मेलम्चीको पानी आएपछि काठमाडौंका विभिन्न भागमा पाइप फुटेर चुहिंदा कति प्रतिशत पानी चुहावट भएको छ भन्ने यकिन तथ्यांक केयूकेएलसँग छैन। तर, पानी चुहिएका स्थानमा तत्काललाई स्थानीय भल्भ बन्द गरेर केयूकेएलले मर्मतको तयारी थालेको छ ।

जताततै समस्या
काठमाडौंमा गत चैत १५ गतेदेखि मेलम्चीको पानी वितरण शुरु भयो । त्यसयता शहरका विभिन्न भागमा खानेपानीका पाइप फुट्ने÷चुहिने समस्या देखिएका छन्। केयूकेएलका अनुसार मुख्यगरी पुराना भित्री शहरहरूमा यस्तो समस्या बढी देखिएको छ । केयूकेएलका प्रवक्ता प्रकाशकुमार राईका अनुसार कतिपय क्षेत्रका ढल प्रणालीमा पनि समस्या देखिएको छ ।

‘त्रिपुरेश्वर, न्यूरोड, टेबहाल जस्ता भित्री शहरी क्षेत्रमा पाइपबाट पानी चुहिनेलगायतका समस्या धेरै देखिएको छ’ उनले भने, ‘फाट्टफुट्ट रूपमा अन्य शहरी क्षेत्रभित्र ढल र पाइपलाइनबाट पानी बाहिर निस्किएको छ ।’ लाजिम्पाट, बालाजु, सोह्रखुट्टे, पानीपोखरी, बानेश्वर चोक, रत्नपार्कलगायत क्षेत्रका सडकमा पनि यस्तो समस्या बढी देखिएको छ।राईका अनुसार पहिल्यैदेखि ढलको समस्या भएका क्षेत्रका पाइपलाइनमा पनि समस्या देखिएको छ । ढलबाट निस्कने ग्याँसले खानेपानीको पाइपलाई कमजोर बनाएका कारण चुहावटको समस्या देखिने गरेको उनको भनाइ छ ।

‘कतिपय क्षेत्रमा लामो समयदेखि पानी नआएकाले हाउस कनेक्सनमा समस्या देखिन्छ’ उनले भने, ‘अहिले त्यस्ता क्षेत्रमा समस्या पहिचान गरेर समाधान गर्दैछौं ।’मेलम्चीबाहेक अन्य विकासे निकायले पनि सडकमा विभिन्न काम गर्दा पाइपलाइन र ढल प्रणालीमा क्षति भएकाले ‘लिकेज’ को समस्या बढी देखिएको छ । अहिले केयूकेएलले अनामनगर क्षेत्रका ७२२ वटा धारामा बाहेक अन्य पुरानै प्रणालीबाट पानी छोडेको छ । शुरुमा महाँकालचौर, अनामनगर, मीनभवन र खुमलटारबाट पानी वितरण थालेको केयूकेएलले पानीपोखेरी र बालाजु क्षेत्रमा पनि मेलम्चीको पानी वितरण थालिसकेको छ । अब बाँसबारी हुँदै अन्य क्षेत्रबाट पनि पानी वितरण थाल्ने योजना छ ।अहिलेसम्म मेलम्चीको करिब दैनिक साढे ८ करोड र केयूकेएलको पुरानो स्रोतबाट प्राप्त करिब ६ देखि ७ करोड लिटर पानी वितरण भइरहेको छ । अब क्रमैसँग १५ दिनभित्र मेलम्चीबाट आउने दैनिक करिब १७ करोड लिटर पानी वितरण थालिसक्ने योजना केयूकेएलको छ ।